Dzieje dawnych Turków - Lew Gumilow

Sam tytuł „Dzieje dawnych Turków” skusił mnie do skorzystania z okazji zakupu książki, używanej, za przysłowiowe grosze. Chciałam poznać historię narodu, z którego być może sięgają korzenie rodu Ordyczyńskich. 

Wyraz orda, horda, oznaczający w języku polski ‘plemię, szczep Tatarów; tatarskie wojsko, hufce’ pochodzi od tureckiego ordu ’obóz’ - wyjaśniła mi przed laty pani Prof. dr hab. Aleksandra Cieślikowa z Zakładu Onomastyki w Krakowie, kiedy poprosiłam ją o etymologię nazwiska Ordyczyński.

Orda - stosowane w Polsce określenie oznaczało koczownicze wojska Tatarów krymskich najeżdżających ziemie litewskie, ruskie, polskie i rosyjskie w XV-XVIII wieku. 

Określenie złota orda oznaczało złoty paradny namiot władcy, a państwo było nazywane Ułusem - ludem koczowników tureckich, mongolskich (np. Ułus Dżocziego syna Czyngis-chana).

Wielka Orda założona była przez Czyngis-chana.

Książka Lwa Gumilowa, wybitnego historyka, etnografa, etnologa i orientalisty radzieckiego, stanowi próbę rekonstrukcji dziejów dawnych ludów tureckich, którzy na przestrzeni wieków stworzyli imperium tureckie w Azji Środkowej, prowadziły wojny z innymi ówczesnymi imperiami: Chinami, Persją, czy kalifatem muzułmańskim.

„Dzieje dawnych Turków” podzielone są na dwie części, opisujące odpowiednio pierwszy i drugi kaganat Turkutów. Kaganat oznacza właśnie imperium, a Turkuci to ludy tureckie - Turcy. 

Autor próbuje rekonstruować system społeczny kaganatu, przedstawia jego kulturę oraz religię, przytacza legendy.

Imperium Osmańskie powstało pod koniec XIII wieku, Osmanowie nigdy nie nazywali swojego kraju Turcją. Nazwa Turcja została utworzona w XII w. przez krzyżowców. Mianem “Turków" objęte zostały liczne ludy, które nigdy nie wchodziły w skład Wielkiego Kaganatu VI—VII wieku.

Książka trudna, dedykowana bardziej dla naukowców, historyków, niż dla przeciętnego czytelnika interesującego się historią i kulturą Turcji, słynnymi podbojami ludów Imperium Osmańskiego, koczowniczymi ludami Tatarów czy podbojami Czyngis-chana (Temudżina) założyciela imperium mongolskiego. 

Seria wydawnicza CERAM "Rodowody cywilizacji", Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972

Edukacja zdalna - plusy dodatnie, plusy ujemne

Pierwszy dzień kalendarzowej wiosny, który w tym roku wypadł w dniu 21 marca, tradycyjnie od wielu lat jest jednocześnie Dniem Wagarowicza, czyli samowolnym oddaleniem się ze szkoły, ucieczki z lekcji bez konsekwencji. No, nie, za moich czasów takie nieformalne urywanie się z lekcji było karane. Pamiętacie takie wagary i konsekwencje?

Wyobrażacie sobie wałęsowanie braci szkolnej w sytuacji, gdy obowiązuje lockdown z powodu pandemii koronawirusa, a na dodatek nauka prowadzona jest zdalnie? Pomysł bezsensowny. Dzieci mają przechlapane w tym roku.

Pandemia wymusiła przemodelowanie sposobu funkcjonowania szkół. Nauczyciele w ekspresowym tempie zostali zmuszeni do takiej formy edukacji swoich uczniów w zakresie posługiwania się technologią cyfrową. Dla starszych pedagogów to wcale nie było takie łatwe. 

 

Edukacja zdalna ma swoje plusy i minusy. Najbardziej doświadczają uczniowie. Brakuje im relacji między sobą, kłótni, solidarności, współodczuwania, dzielenia się porażkami, radościami, emocjami. Kontakt przez ekran tego im nie da.

To są normalne doświadczenia wewnątrz grupy rówieśniczej wpływające na poczucie wspólnoty i przynależności.

Brakuje im także relacji między nauczycielami. Brakuje żartowania i dowcipkowania z nauczycieli, wyłapywania ich potknięć. Po latach tworzone są i z radością wspominane anegdoty o nauczycielach.

Chylę czoła przed nauczycielami i rodzicami jednocześnie. Trudno pogodzić zdalne nauczanie przy jednoczesnym odizolowaniu własnych dzieci siedzących w tym czasie w drugim pokoju, z nakazami i zakazami typu - siedź cicho i nie przeszkadzaj, oglądaj bajkę itp.

Karol Bunsch - Przełom

Z cyklu Powieści Piastowskie tom "Przełom" to kontynuacja wydarzeń opisywanych w dwóch poprzednich powieściach pt. "Wawelskie wzgórze" i "Wywołańcy", Karol Bunsch opisuje ostatnie lata panowania Władysława Łokietka aż do bitwy pod Płowcami. Powieść z 1964 roku.Tłem powieści są wyprawy zakonu krzyżackiego przeciw Żmudzi i Litwie oraz wojna Łokietka z Brandenburgią i zakonem, w tym bitwa pod Płowcami. Ostatnia część trylogii opowiada o przełomie, jaki dokonał się wówczas w świadomości Polaków, niepokonani Krzyżacy okazują się nie być niezwyciężeni. Dla bohaterów trylogii to również przełom, który nie zawsze oznacza zmianę na lepsze. Powieść historyczna, przybliża też postać Kazimierza Wielkiego, jako syna wielkiego wojownika o kompletnie odmiennym spojrzeniu na sprawy państwowe.

Moje życie w czasie pandemii koronawirusa

Wstaję rano, o ile pobudkę o godzinie dziesiątej, czy jedenastej mogę rankiem nazwać. Jeśli Słońce wdziera się do pokoju, zasiadam w fotelu na balkonie. Przepijam myśli kawą i herbatą. W dużej mierze przyroda odpowiedzialna jest za to co nam świta w głowie i co nam w duszy gra.

 

Patrzę w niebo, liczę chmury, słucham śpiewu ptaków, uśmiecham się. Sięgam po książkę, czytam z przerwami, bo myśli odbiegają od fabuły.

Ile jeszcze jeszcze takich samotnych poranków tu spędzę, uwięziona lockdownem?

Ile jeszcze ... , ile jeszcze ... . Kolejnych takich uluśjeszcze zadaję sobie codziennie.

Pesymistycznie ... tak sobie rozmyślam .. ile osób zaoferowało mi pomoc, gdy samotnie, w czterech ścianach leżałam ze złamaną nogą, albo, gdy dźwigałam ciężkie siaty pokonując schodek po schodku podpierając się dwoma kulami. Bilans jest smutny.

Optymistycznie, powinnam się cieszyć, że nie dołączyłam do statystyk osób zakażonych, do ofiar Covid-19. Kilka dni temu zmarła moja znajoma, genealożka, lat 38. Mąż i dzieci pokonały chorobę, Małgosia nie miała szczęścia. 

Mistrz i Małgorzata - Michaił Bułhakow

Powieść Bułhakowa trudna do czytania, powiedziałabym, ze względu na bohaterów, ich role i symbolikę trochę dziwaczna, powieść śmieszna zarazem, i oczywiście bardzo interesująca literacko. Posiada wiele wątków od realistycznych po fantastykę i magię, wątki kryminalne, zagadnienia psychologiczne, filozoficzne, moralizatorskie i moralne oraz biblijne. 

Interesujący jest  wątek nawiązujący do Ewangelii, historia prokuratora Poncjusza Piłata, który skazał Jezusa Chrystusa na ukrzyżowanie. W "Mistrzu i Małgorzacie" Piłata, który skazuje Jeszuę Ha-Nocri (przypominającego Jezusa), targają wyrzuty sumienia. Ten wątek biblijny jest metaforą dobra i zła, tchórzostwa i odwagi, rozterki dot. dokonywania wyboru - czy podejmować decyzje zgodnie z własnym sumieniem czy ulec presji innych, tylko po to, żeby się komuś przypodobać. To historia o ułomnościach, cierpieniu, przebaczaniu.

Bułhakow wymyślił ciekawy sposób na pokazanie ułomności ludzi żyjących w tym totalitarnym świecie propagandy radzieckiej. W groteskowy sposób zdemaskował absurdy systemu, pazerność ludzi, oportunizm, tchórzostwo, donosicielstwo. W takim świecie przyszło mu żyć, nie godził się z tym, nie mógł przejść obojętnie.

Woland mistrz czarnej magii o diabelskich mocach wykorzystuje ludzkie grzechy, słabości i ułomności. To ten cudzoziemiec z oczami o dwóch różnych tęczówkach (jedno oko czarne, drugie zielone), który na początku powieści przybywa do Moskwy i pojawia się na Patriarszych Prudach opowiada o sądzie nad Jeszuą. Woland jest bohaterem, który mimo swojej szatańskiej mocy, nie tylko karze ludzi złych, ale też, co ciekawe nagradza dobrych, uczciwych, szlachetnych, czego przykładem jest tytułowa Małgorzata. 

Pomocnikami szatańskiego Wolanda jest jego świta z kotem Behemotem na czele.

Michaił Bułhakow studiował medycynę na Imperatorskim Kijowskim Uniwersytecie św. Włodzimierza. W 1916 roku ukończył studia i został zmobilizowany do wojska oraz skierowany do miejscowości Nikolskoje w guberni smoleńskiej. Prowadził tam z małżonką szpital, w którym przez rok przyjął ponad 15 000 pacjentów. Po demobilizacji wrócił do Kijowa i otworzył prywatną praktykę jako wenerolog. Był uzależniony od morfiny. Czyżby uzależnienie miało jakiś wpływ na jego literackie wywody?